Metylacja – a co to właściwie jest?
Metylacja, czyli przyłączanie grupy metylowej -CH3 do cząsteczki w celu jej zmiany. Jest to proces, który ma wpływ na przebieg ogromnej liczby szlaków biochemicznych zachodzących w organizmie.
Z tego tekstu dowiesz się:
- Na jakie procesy wpływa metylacja.
- Z czego mogą wynikać problemy z regulacją metylacji.
- Jakie są możliwe konsekwencje zaburzeń metylacji.
- Jak zdiagnozować zaburzenia metylacji.
- Objawy zbyt niskiego i zbyt wysokiego poziomu metylacji.
Na jakie procesy wpływa metylacja?
Z pozoru prosta sprawa, jednak łatwo o polimorfizmy genów (czyli mutacje występujące w częstotliwości większej niż 1:100 w populacji), które zaburzają proces metylacji.
Biochemia jest sprytna, zazwyczaj brak funkcjonowania jednego szlaku metabolicznego/jednego enzymu jest rekompensowany przez inne, doprowadzając do równowagi. Jednak akurat metylacja bierze udział w tak wielu ważnych procesach, że jej zaburzenia prowadzą do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Metylacja ma zasadniczy wpływ na:
- ekspresję genów (czyli czy, kiedy i z jaką siłą się ujawnią),
- metabolizm substancji pochodzenia zewnętrznego i wewnętrznego, także metali ciężkich,
- replikację, czyli powielanie DNA,
- produkcję energii, sprawne działanie mitochondriów (centrum energetyczne komórek),
- mielinizację układu nerwowego (mielina, czyli otoczka bierze udział w sprawnym przewodzeniu impulsów nerwowych),
- transport przez błony komórkowe,
- metabolizm neurotransmiterów – np. noradrenaliny i adrenaliny, dopaminy, produkcja melatoniny z serotoniny,
- degradację histaminy,
- produkcję estrogenów, insuliny, testosteronu,
- modulowanie odporności,
- detoks,
- usuwanie wolnych rodników.
Z czego mogą wynikać problemy z procesem metylacji?
- Dieta.
Do sprawnego procesu potrzebne są grupy metylowe, dostarczane głównie z pożywieniem oraz kofaktory niezbędne do prawidłowego działania enzymów. Nawet jeśli geny są sprawne, jest podaż grup metylowych, a zabraknie jakiejś witaminy czy pierwiastka – cała metylacja stoi. Dodatkowym niebezpieczeństwem są syntetyczne witaminy, jak np. kwas foliowy, który zamiast wesprzeć, będzie metylację blokował. - Tarczyca.
Niedoczynność wiąże się z blokadą wykorzystania witaminy B2, która jest kluczowa dla działania enzymu MTHFR. - Choroby.
- autoimmunologiczne,
- nowotwory,
- CELIAKIA,
- Choroba Leśniewskiego – Crohna,
- zakażenia wirusami np. EBV,
- infekcje, choroby odzwierzęce jak borelioza,
- dysbioza jelitowa, SIBO, SIFO,
- pasożyty,
- zatrucie metalami ciężkimi,
- zaburzenia stabilności stawu szyjnego.
Niektóre z powyższych w bezpośredni sposób blokują produkcję nośników grupy metylowej. Bez wyleczenia przyczyny, nie da się wyprostować metylacji.
- Toksyny – smog, chemikalia, metale ciężkie.
- Leki – paracetamol!, metformina (stosowana w cukrzycy), metotreksat a także gaz rozweselający (stosowany u dentysty czy w czasie porodu, tylko pozornie bezpieczny – uszkadza witaminę B12 niezbędną w metylacji, może prowadzić do uszkodzeń układu nerwowego), inhibitory pompy protonowej stosowane w leczeniu refluksu/zgagi.
- Źle dobrane suplementy lub ich dawki – kwas foliowy, wit. B3, metylofolian – zarówno niedobór jak i nadmiar jest szkodliwy.
- Polimorfizmy w genach kodujących pracę enzymów.
Konsekwencje zaburzeń metylacji.
- zaburzenia psychiczne – depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia
- stany zapalne, nowotwory,
- zaburzenia poziomu neuroprzekaźników, skłonność do uzależnień,
- poronienia,
- bezpłodność,
- skłonność do zakrzepic, zatorowości płucnej i zawałów serca,
- fibromialgia,
- zespół chronicznego zmęczenia,
- problemy z detoksykacją,
- zespół jelita drażliwego,
- wady płodu,
- stan przedrzucawkowy w ciąży,
- podwyższony poziom homocysteiny, obniżony HDL, miażdżyca,
- nadciśnienie,
- padaczka,
- choroby układu nerwowego,
- astma.
Jak zdiagnozować zaburzenia metylacji?
Z racji tego, że metylacja dzieje się wszędzie, jest ogrom markerów, mogących wskazywać na zaburzenia. Podchodzimy całościowo, każdy marker i objaw ma tu znaczenie.
Badania, najlepiej kompleksowo:
- Badanie panelu genetycznego wskazuje na enzymy, których praca może być osłabiona. Jest to wskazówka, w którym miejscu są blokady biochemiczne. Głównie MTR, MTRR, CBS, MAT, MTHFR, FOLR2, DHFR.
- Morfologia – RBC, WBC, MPV, MCV,
- Markery stresu oksydacyjnego – tlenki azotu, glutation oksydowany i zredukowany, 3-hydroksybutyric, acetoacetic, suberic, adipic, nitrozowana tyrozyna.
- Markery tarczycy – TSH,FT3,FT4, anty-TG, anty-TPO,
- Kortyzol,
- Jod,
- Selen,
- EBV,
- Endotoksyna LPS,
- CBA test – profil cytokin zapalnych,
- Poziomy witamin – B2, B3, B6, różne formy b9, B12 – kwas metylomalonowy w moczu, holo-TC, lit,
- Zaburzenia przewodu pokarmowego – H.pylori, p/ciała p. komórkom okładzinowym żołądka, zonulina, kalprotektyna,
- Produkty przemian procesu metylacji: metionina, homocysteina, SAMe w erytrocytach (badań od razu po pobraniu próbki), Q10, karnityna, kreatyna, sarkozyna, SAH, adenozyna,
- Markery cyklu kwasu foliowego – amoniak (badać od razu po pobraniu – lotny!), BH4, U/T,
- Markery szlaku transulfuracji – cystationina, cysteina, H2S,
- Cynk, magnez, AST, ALT, lipidogram, cholesterol całkowity, ATP.
Objawy zbyt niskiego i zbyt wysokiego poziomu metylacji.
Objawy zbyt niskiej metylacji, tzw. histadelia:
- uzależnienia,
- skłonność do rywalizacji,
- trudności z koncentracją, epizody „pustego umysłu”,
- omamy, urojenia, złudzenia,
- bóle głowy, migreny,
- sezonowa depresja,
- silna motywacja napędzana nadmiarem dopaminy, sukcesy,
- wysokie libido,
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
- zaburzenia opozycyjno-buntownicze,
- nadmiar histaminy – objawy alergiczne ze strony dróg oddechowych, skóry, nosa, świąd, nadmiar kwasu żołądkowego, zmęczenie, obsesje, myśli samobójcze, uzależnienia
- wewnętrzny niepokój przy spokojnej postawie,,
- niska tolerancja na ból,
- perfekcjonizm,
- lęki, fobie,
- rytuały,
- alergie sezonowe, astma,
- izolacja społeczna,
- silna wola,
- wiotkość,
- potrzebuje mało snu, może występować bezsenność,
- dobra reakcja na leki p/histaminowe i SSRI,
- fizycznie – wydłużone palce stóp i rąk, rzadkie włosy, wydłużony nos i uszy, żyły są często widoczne przez skórę, szybki metabolizm, szczupłe ciało, podwyższona temperatura ciała, obfite pocenie.
Niedometylowani rodzice mają większe ryzyko urodzenia dziecka z autyzmem.
Markery niedometylowania – wysoka histamina, wysokie bazofile, wysoka homocysteina, zatrucie metalami, niska serotonina/dopamina/norepinefryna.
Poprawę może jednak przynieść odpowiednio dobrana suplementacja metioniny, wapnia, wit. B6 i magnezu.
Objawy przemetylowania:
- ADHD, deficyt uwagi, niska motywacja,
- zwiększony poziom lęku, paniki,
- depresja (niedobór dopaminy), jednocześnie kreatywność,
- wrażliwość na toksyny środowiskowe, dodatki do żywności,
- frustracje, agresja,
- wysoki próg bólu,
- niskie libido,
- nadmierne owłosienie na twarzy i klatce piersiowej,
- nerwowość, nadpobudliwość,
- obsesje bez kompulsji,
- skłonność do nadwagi,
- myśli paranoiczne, halucynacje słuchowe,
- samookaleczenia,
- zaburzenia snu,
- niski poziom histaminy,
- częsty ból szyi, głowy,
- ciągły ruch, stymulacje,
- zła reakcja na SSRI, terapię estrogenową, leki antyhistaminowe i SAMe.
Markery przemetylowania: niska histamina, niskie bazofile, podwyższona serotonina/dopamina/noradrenalina.
Praca z unormowaniem jest bardzo trudna i długotrwała, łatwo o przeskakiwanie między stanami niedometylowania i przemetylowania, wówczas samopoczucie zmienia się jak sinusoida. Jednak metylacją należy zająć się dopiero po wyprowadzeniu innych zaburzeń, stanów zapalnych, zatruć czy infekcji.
I zawsze należy zacząć od diety.
Źródła: